આપણા દેશમાં બેરોજગારી એક વિકરાળ સમસ્યા બનીને ઉભરી છે, જેનો સૌથી વધુ ભોગ આપણા યુવાનો બની રહ્યા છે.
શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યા પછી પણ રોજગારી ન મળવી એ આજના સમયની સૌથી મોટી ચિંતાનો વિષય છે.
આ સમસ્યાના અનેક પાસાઓ છે અને એને ઉકેલવા માટે સરકાર, ઉદ્યોગો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓએ સાથે મળીને કામ કરવું પડશે.
આ લેખમાં આપણે બેરોજગારીની સમસ્યાને ઊંડાણથી સમજીશું, એના કારણો અને પરિણામો વિશે જાણીશું, અને સૌથી અગત્યનું, યુવાનો માટે રોજગારીની તકો ક્યાં શોધવી એની ચર્ચા કરીશું.
બેરોજગારી એટલે શું?
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, કામ કરવાની ઇચ્છા અને ક્ષમતા હોવા છતાં રોજગારી ન મળવી એને બેરોજગારી કહેવાય.
આ સમસ્યા માત્ર વ્યક્તિગત સ્તરે જ નહીં, પરંતુ આર્થિક અને સામાજિક સ્તરે પણ અનેક સમસ્યાઓનું કારણ બને છે.
બેરોજગારીના પ્રકાર:
- સ્ટ્રક્ચરલ બેરોજગારી: આ પ્રકારની બેરોજગારી અર્થતંત્રની રચનામાં રહેલી ખામીઓને કારણે સર્જાય છે.
જ્યારે ઉદ્યોગોનું આધુનિકીકરણ થાય છે ત્યારે કેટલાક કામદારોની જરૂરિયાત ઓછી થઈ જાય છે અને તેઓ બેરોજગાર બની જાય છે. - ચક્રીય બેરોજગારી: આ પ્રકારની બેરોજગારી અર્થતંત્રમાં આવતા મંદીના સમયગાળા દરમિયાન જોવા મળે છે.
જ્યારે માંગ ઘટી જાય છે ત્યારે ઉદ્યોગો ઉત્પાદન ઘટાડી દે છે અને કામદારોને છૂટા કરી દે છે. - ઘર્ષણાત્મક બેરોજગારી: આ પ્રકારની બેરોજગારી વ્યક્તિગત કારણોસર સર્જાય છે.
જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ નોકરી બદલવા માંગે છે અથવા તો નવી નોકરીની શોધમાં હોય છે ત્યારે તે અમુક સમય માટે બેરોજગાર રહે છે. - મોસમી બેરોજગારી: આ પ્રકારની બેરોજગારી અમુક ચોક્કસ મોસમમાં જોવા મળે છે.
જેમ કે, ખેતીના કામમાં વર્ષના અમુક મહિનાઓમાં જ કામ મળે છે અને બાકીના સમયમાં ખેતમજૂરો બેરોજગાર રહે છે.
બેરોજગારીના કારણો:
- ધીમો આર્થિક વિકાસ: જ્યારે અર્થતંત્ર ધીમી ગતિએ વિકાસ પામે છે ત્યારે રોજગારીની તકો પણ ઓછી સર્જાય છે.
- વસ્તી વધારો: આપણા દેશમાં વસ્તી ખૂબ જ ઝડપથી વધી રહી છે,
જેના કારણે રોજગારીની માંગ પુરવઠા કરતાં વધી જાય છે. - ઓછું રોકાણ: ઉદ્યોગોમાં રોકાણ ઓછું થવાથી નવા ઉદ્યોગો શરૂ થતા નથી
અને રોજગારીની તકો સર્જાતી નથી. - અપૂરતું કૌશલ્ય વિકાસ: આપણા શિક્ષણ તંત્રમાં કૌશલ્ય વિકાસ પર પૂરતું ધ્યાન આપવામાં આવતું નથી,
જેના કારણે યુવાનો પાસે નોકરી માટે જરૂરી કૌશલ્ય હોતું નથી. - ટેક્નોલોજી: ટેક્નોલોજીના વિકાસને કારણે કેટલાક કામદારોની જરૂરિયાત ઓછી થઈ જાય છે
અને તેઓ બેરોજગાર બની જાય છે.
બેરોજગારીના પરિણામો:
- આર્થિક નુકસાન: બેરોજગારીને કારણે દેશના અર્થતંત્રને મોટું નુકસાન થાય છે.
- ગરીબી: બેરોજગારી ગરીબીનું એક મુખ્ય કારણ છે.
- અપરાધ: બેરોજગારી અપરાધને પણ વધારો આપે છે.
- માનસિક તણાવ: બેરોજગારી વ્યક્તિના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર પણ ખરાબ અસર કરે છે.
યુવાનો માટે રોજગારીની તકો ક્યાં?
- સરકારી નોકરીઓ: સરકાર દ્વારા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં નોકરીઓની ભરતી કરવામાં આવે છે.
યુવાનો સરકારી નોકરીઓ માટેની પરીક્ષાઓની તૈયારી કરીને સરકારી નોકરી મેળવી શકે છે. - ખાનગી ક્ષેત્ર: ખાનગી ક્ષેત્રમાં પણ રોજગારીની અનેક તકો ઉપલબ્ધ છે.
યુવાનો પોતાના કૌશલ્ય અને રુચિ પ્રમાણે ખાનગી કંપનીઓમાં નોકરી શોધી શકે છે. - સ્વરોજગાર: યુવાનો પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરીને પણ રોજગારી મેળવી શકે છે.
સરકાર દ્વારા સ્વરોજગાર માટે વિવિધ યોજનાઓ ચલાવવામાં આવે છે,
જેનો લાભ લઈને યુવાનો પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરી શકે છે. - કૌશલ્ય વિકાસ: યુવાનો પોતાના કૌશલ્યને વિકસિત કરીને રોજગારીની તકો વધારી શકે છે.
સરકાર અને ખાનગી સંસ્થાઓ દ્વારા વિવિધ કૌશલ્ય વિકાસ કાર્યક્રમો ચલાવવામાં આવે છે,
જેમાં ભાગ લઈને યુવાનો પોતાની રોજગાર ક્ષમતા વધારી શકે છે. - ફ્રીલાન્સિંગ: આજના ડિજિટલ યુગમાં ફ્રીલાન્સિંગ એક સારો વિકલ્પ બની શકે છે.
યુવાનો તેમના કૌશલ્યનો ઉપયોગ કરીને ફ્રીલાન્સિંગના વિવિધ પ્લેટફોર્મ પર કામ મેળવી શકે છે.
Tags:
સામાજીક સમસ્યાઓ